رباط متقاطع جلویی یا رباط صلیبی جلویی یکی ازرباطهای مهم مفصل زانو است.از جمله عوامل مهم ثبات هر مفصل ،سالم بودن ساختمان رباط آن است . و اگر مفصل در حالت طبیعی تحرک زیادی داشته باشد˛ نقش رباط یا رباطهای آن اهمیت بیشتری می یابد. این رباط از جمله رباطهایی است که به هنگام فعالیت های شدید ، آسیب می بیند و در ورزشکاران حرفه ای شایع است.زانو بعد از مچ پا شایعترین محل صدمات ورزشی است .
جراحات این رباط مهم عمدتا در موارد زير ديده مي شود :
• کاهش ناگهانی سرعت در هنگام دویدن ،تغییر مسیر ناگهانی یا ا فتادن روی پا بعد از پرش
• ورزشهای فوتبال ، اسکی ، بیسبال و بسکتبال مسئول 87درصد از جراحات مرتبط با رباط صلیبی قدامی هستند.
• صدمات ورزشی در خانمها بیشتراست .
• کفشهای ورزشی که کناره های آنها سفت تر و محکم تر از وسط آن است ، بیشتر فرد را مستعد صدمه دیدگی ورزشی می کند .
• هنگامی که فرد تنه و استخوان ران خود را روی زانویی که بطور ثابت در وضعیت کامال باز قرار دارد بچرخاند.
راه های تشخیص
• دادن یک شرح حال مناسب به پزشکتان که تاکید آن بر شناسایی آسیب های احتمالی قبلی است.
• تستهای بالینی ˛ مشاهده دقیق زانو برای بررسی تجمع مایع یا تغییر شکل مفصلی˛معاینه دامنه حرکات مفصل زانو و ارزیابی آسیب رباطهای جانبی زانو
• آرتروسکوپی روش تشخیصی درمانی
• ام آر آی که حدود 95درصد برای تشخیص آسیب های رباط صلیبی حساسیت دارد ولی معاینه دقت بیشتری دارد .
درمان:
نحوه درمان به شدت صدمات و تاثیر آن روی فعالیتهای روزانه بیمار بستگی دارد. و به دو صورت غیر جراحی و جراحی صورت میگیرد و فیزیوتراپی در هر دو روش موثر است .
اهداف فیزیوتراپی عبارتند از :
• کاهش درد ˛ التهاب و تورم
• افزایش دامنه حرکتی مفصل
• تقویت عضالت
• آموزش تمرینات تقویتی
• افزایش تعادل و عملکرد فرد
• برگشت سریعتر فرد به فعالیتهای روزانه یا ورزش حرفه ای
آسیب ها بر حسب شدت در سه درجه تقسیم بندی مي شوند و درمان آنها نیز به شدت آسیب، بستگی دارد:
درمان آسیب درجه 1:
درابتدا از روشهایی جهت کاهش التهاب ،درد و تورم استفاده می شود (مثل استفاده از یخ)و بعد به تدریج افزايش دامنه حرکتی مفصل زانو با توجه به درد انجام میگردد سپس تمرینات تعادلی و عملکردی و در نهایت تمرینات تقویت عضلات انجام مي شود.
درمان آسیب درجه 2:
اصول درمان مانند آسیب درجه 1 است . اما بدلیل آسیب بیشتر ، از یک بریس (زانو بند) جهت حفاظت از بافت آسیب دیده استفاده میشود.
درمان آسیب درجه 3:
در پارگی کامل یا نسبی به صالحدید پزشک˛ عمل جراحی صورت میگیرد . اگربیمار فرد مسنی باشد عمل جراحی باتوجه به سطح پایین فعالیت و آرتروز زانو توصیه نمی شود . اما اگر فردی جوان و فعال و یا به خصوص یک ورزشکار حرفه ای دچار پارگی کامل رباط شود وهمچنین با توجه به میزان شلی مفصل معمولا عمل جراحی توصیه میشود . در بیمارانی که علاوه بر رباط متقاطع جلویی، دچار پارگی رباط داخلی نیز میشوند به علت درد و تورم زیاد،زمان جراحی جهت جلوگیری از خشکی مفصل به تاخیر می افتد. در این مدت عضلات جلو و عقب ران و دامنه حرکت مفصل زانو تقویت می شود تا به کاهش تجمع مایع مفصلی و بدست آوردن سریع توان عضلانی پس از عمل کمک کند . در روش رایج داخل مفصلی با استفاده از آرتروسكوپ تاندون رابازسازی میکنند که نتایج بهتری به همراه دارد. پس از عمل جراحی ، بیمار در بخش جراحی تحت مراقبت قرار میگیرد. با استفاده از سرما درمانی و مسکن های تزریقی و خوراکی درد و التهاب کنترل میشود. توسط فیزیوتراپ ورزشها و تمرینات لارم به او آموزش داده میشود . مرحله بهبودی طی 6 هفته صورت میگیرد. بازتوانی 12-6 ماه طول میکشد. باید محدودیتهای ورزشی را رعایت کند و یا از وسیله بی حرکت کننده زانو استفاده کند.
توصیه های لارم پس از عمل جراحی :
• آنتی بیوتیک را به موقع مصرف نمایید
• تعوض پانسمان را یک روز در میان تا زمانیكه زخم هیچگونه ترشحی نداشته باشد ادامه دهید .
• وقتی که اطمینان یافتید که زخم هیچگونه خونریزی و ترشحی ندارد میتوانید حمام کنید.
• پس از 14 روز بخیه ها کشیده شود.
• تا یک ماه از زانو بند و عصا استفاده شود.
• روز پس از عمل میتوانید موقع راه رفتن پاها را روی زمین بگذارید اما به کمک دو عصا راه بروید.
• فیزیوتراپی را هر چه سریعتر پس ازترخیص آغاز کنید.
• در ده جلسه اول فیزیوتراپی باید بتوانید کاملا زانو را راست کنید(خم شدن تا 90 درجه).
• در ده جلسه دوم ،خم شدن پارا تا 120 درجه ادامه دهید.
• در ده جلسه سوم باید بتوانید بتدریج پاها را تا آخر خم کنید ، بطوریکه پس از 6 هفته زانو کاملا خم و راست شود .
• در تمام این 30 جلسه فشار به ماهیچه جلو ران (عضله چهار سر) وارد نشود.
