امروزه سرطان پستان در بسیاری از کشورها شایعترین بیماری کشنده زنان بشمار می آید . اگرچه شایعترین علت مرگ و میر ناشی از انواع سرطانها در زنان در تمامی سنین ، سرطان ریه است اما بررسی ها حاکی از آنند که سرطان پستان علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان 30 تا 45 ساله بوده است .

خوشبختانه به واسطه معاینات بالینی و استفاده از روشهای جدید تشخیصی و درمانی ، مرگ و میر ناشی از سرطانهای پستان در بسیاری از کشورهای جهان کاهش یافته است .

اما کشف زودرش سرطانهای پستان که به نوبه خود موجب درمان زودرس و کاهش میزان مرگ و میر مبتلایان می شود ناشی از 3 موضوع زیر است :

• معاینات دوره ای پستان ها توسط پزشک معالج
• معاینات مرتب پستان توسط خود فرد
• ماموگرافی

غربالگری و تشخیص سرطان های پستان

شرح حال و تاریخچه فردی و خانوادگی بیماریهای پستان منجر به یافتن فاکتورهای خطر سرطان پستان در زنان است . از جمله مهمترین این نکات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارث
• سن نخستین قاعدگی و سن یائسگی
• سابقه و زمان حاملگی های پیشین
• سرطان پستان با رتبه اجتماعی زنان رابطه دارد.
• شیردهی بر پستان نقش حفاظتی دارد.
• مصرف قرصهای ضدبارداری
• داروهای ضدبارداری تزریقی
• چاقی و ارتباط آن با سرطان پستان

معاینه بالینی پستان

توسط پزشک و بر اساس توصیه انجمن سرطان آمریکا در زنان 40 ساله و بیشتر هر 3 سال انجام شود .

معاینه پستان توسط خود فرد

در صورتی که خانمی طی خودآزمایی پستان ها متوجه هریک از علائم زیر شد باید بلافاصله آن را با پزشک معالجش در میان بگذارد :

• توده یا آماس
• تحریک پوستی یا فرورفتگی پوست
• درد یا فرورفتگی نوک پستان
• سرخی یا پوسته ریزی نوک یا پوست پستان
• ترشح غیر شیری از نوک پستان ها

 بیمار گرامی : خودآزمایی پستان ها سبب تشخیص زودرس سرطانهای پستان و جلوگیری از پیشرفت بیماری می شود .لذا نحوه صحیح معاینه پستان هارا از پزشک معالج خود بپرسید .

ماموگرافی

یکی از روشهای تصویربرداری در پزشکی است که با استفاده از اشعه ایکس کار می کند . اساس ماموگرافی بر اصل افتراق میانگین دانسیته (تراکم) بافت های مختلف پستان استوار است . باید توجه داشته باشید که بسیاری از توده هایی که در پستان زنان جوانتر به وجود می آیدمشابه بافت سالم است بنابراین تشخیص این توده ها نیاز به دقت و تجربه زیادی دارد . انجمن سرطان آمریکا در سال 1997 قانون زیر را در مورد ماموگرافی وضع نمود :

تمام زنان سالم بدون علامت از سن 40 سالگی به بعد باید هر سال یکبار تحت ماموگرافی قرار گیرند

ماموگرافی را هم برای غربالگری و یافتن زودرس ضایعات سرطانی در پستان به ظاهر سالم و هم در بررسی تومورهای سرطانی پیش از نمونه برداری و درمان این ضایعات انجام می دهند .به نوع اخیر ماموگرافی تشخیصی می گویند .

 بانوی گرامی : حتماً از سن 20 سالگی بصورت منظم و ماهیانه به معاینه پستان های خود بپردازید.

بسیاری از توده هایی که در پستان ایجاد می شوند ماهیت سرطانی و بدخیم نداشته و در گروه ضایعات خوش خیم مانند کیست های ساده ، آبسه ها و یا توده های توپر خوش خیم دسته بندی می شوند . اما این موضوع نباید موجب شود تا شما از پیگیری توده هایی که در پستان خود حس می کنید غفلت نمایید .

ماموگرافی معمولی امروزه بصورت دیجیتال و مقدار پایین  اشعه ایکس انجام می شود در واقع مقدار اشعه ای که برای ماموگرافی استفاده می شود فقط 4 برابر اشعه ایکسی است که برای گرفتن عکس ساده قفسه سینه مورد استفاده قرار می گیرد . باید توجه داشته باشید که ماموگرافی یک روش تکمیلی و کمکی بوده و در مواردی که پزشک معالج تشخیص دهد جای نمونه برداری را نمی گیرد .

بیمار گرامی : تفسیر عکسهای ماموگرافی را به متخصصین رادیولوژی بسپارید . بدیهی است نظر متخصصی خبره می تواند راهنمای مناسبی در پیگیری سیر تشخیص و درمان بیماری شما باشد .

موارد انجام ماموگرافی

• خانمهای 30 تا 40 سال پس از مشورت با پزشک معالج خود باید اقدام به انجام ماموگرافی پایه نمایند .

• پس از 40 سالگی باید بصورت سالیانه انجام پذیرد .

• در خانمی که توده ناشناخته و مشکوک دارد.

• پیگیری بیمار مبتلا به سرطان پستان که یک پستان وی قبلا برداشته شده است.

•  بررسی پستانهای بزرگ و پرچربی در بیماران علامتدار (مثلاً خانمی که از نوک پستان خود ترشح خونی دارد) که لمس توده در آنها امکانپذیر نیست . 

انجام ماموگرافی در حالت معمولی نیاز به تزریق ماده کنتراست نداشته ، لذا انجام آن نیازی به ناشتا بودن ندارد اما در موارد خاصی که پزشک تشخیص می دهد مثلاً بررسی مجاری شیری ممکن است نیاز به استفاده از ماده حاجب وجود داشته باشد ناشتا بودن برای 4 تا 6 ساعت توصیه می شود.

انجام ماموگرافی با شعه ایکس در زیر سن 30 سال ممنوع است.

توجه

انجام یک نوبت ماموگرافی شمارا از انجام نوبتهای بعدی بی نیاز نمی کند ، به همین دلیل خانمها خصوصاً خانمهای مسن باید در زمانهای تعیین شده به انجام ماموگرافی مبادرت نمایند .

از روشهای دیگر بررسی پستان ها میتوان به مواردزیر اشاره نمود :

• ام آرآی ماموگرافی
• ترموگرافی
• الاستوگرافی
• ماموگرافی لیزری