اگر تجربه یک درد شدید و ناگهانی مانند فرو رفتن خنجر در قفسه سینه داشتهاید که به هیچ وجه قابل تحمل نبوده، ممکن است به پارگی آئورت یا دایسکشن آئورت مبتلا شده باشید. این وضعیت اورژانسی و تهدید کننده برای سلامتی انسان، زمانی اتفاق میافتد که دیواره داخلی شریان آئورت دچار پارگی میشود.
اگر میخواهید بدانید که دایسکشن آئورت چه علائم و نشانههایی دارد و چطور درمان میشود، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
آئورت چیست؟
دایسکشن آئورت یا پارگی آئورت به وضعیتی اطلاق میشود که در آن شریان آئورت، شریان اصلی بدن که خون سرشار از اکسیژن را از قلب به سایر اندامهای بدن منتقل میکند، دچار مشکل میشود. آئورت از سه لایه مختلف تشکیل شده است که شامل:
- لایه داخلی (Intima)
- لایه میانی (Media)
- لایه بیرونی (Adventitia)
در صورتی که دایسکشن آئورت اتفاق بیفتد، لایه داخلی این شریان آسیب میبیند و این امر منجر به خونریزی شدید و از بین رفتن آئورت خواهد شد.
دایسکشن آئورت چیست؟
دایسکشن آئورت یک وضعیت ناگهانی و اورژانسی است که در آن دیواره داخلی شریان آئورت به علت ضعف، سوراخ شدن یا پارگی، دچار مشکل میشود. این پارگی منجر به خروج خون از طریق دیواره آئورت و جدا شدن لایههای داخلی و میانی آن میگردد. اهمیت این وضعیت در این است که اگر به موقع درمان نشود، خونریزی ادامه مییابد تا جایی که شریان آئورت از بین رفته و باعث مرگ بیمار میشود!
بر اساس اطلاعات mayoclinic.org
، “”Aortic dissection is relatively uncommon. It usually occurs in men in their 60s and 70s. Symptoms of aortic dissection may mimic those of other diseases, often leading to delays in diagnosis. However, when an aortic dissection is detected early and treated promptly, the chance of survival greatly improves.””
دایسکشن آئورت نسبتا نادر است و معمولاً در مردان ۶۰ تا ۷۰ سال رخ میدهد. دایسکشن آئورت ممکن است علائمی مشابه با سایر بیماریهای قلبی داشته باشد که ممکن است موجب عدم جدی گرفتن آن یا تأخیر در تشخیص شود! با این حال، هنگامی که دایسکشن آئورت به موقع تشخیص داده شده و به سرعت درمان شود، شانس بقا به طور قابل توجهی افزایش مییابد.
آشنایی با انواع دایسکشن آئورت
دایسکشن شریان آئورت به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
دایسکشن نوع A (Stanford Type A Aortic Dissection)
<pاین نوع از دایسکشن در ناحیهای نزدیک به قلب رخ میدهد و به شدت برای زندگی مبتلایان خطرناک محسوب میشود. درمان این نوع معمولاً شامل جراحی قلب باز است که در آن بخش پارهشده آئورت ترمیم میشود. دایسکشن نوع A بیشتر از نوع دیگر رایج است و معمولاً تمامی طول آئورت را درگیر میکند.
دایسکشن نوع B (Stanford Type B Aortic Dissection)
این نوع از پارگی رگ آئورت در فاصلهای دورتر از قلب اتفاق میافتد و معمولاً به صورت آئورت نزولی به سمت بخش شکمی گسترش مییابد. در این حالت، قسمت جلویی آئورت در جلوی قفسه سینه تحت تأثیر قرار نمیگیرد. جراحی دایسکشن نوع B بسته به موقعیت آن در آئورت، میتواند فوری یا غیر فوری باشد. این عمل معمولاً با استفاده از دستگاهی به نام دستگاه پیوند استنت در آئورت انجام میشود.
تفاوتهای آنوریسم آئورت، پارگی آئورت و دایسکشن آئورت
آنوریسم آئورت، پارگی آئورت و دایسکشن آئورت هر یک ویژگیهای خاص خود را دارند که در زیر توضیح داده شدهاند:
آنوریسم آئورت
آنوریسم آئورت به برآمدگی حبابی یا بالونمانند در آئورت اطلاق میشود که در ناحیهای ضعیف از آئورت یا در تمامی بخشهای آن به وجود میآید. این حالت میتواند زمینهساز پارگی آئورت و دایسکشن آئورت شود.
پارگی آئورت
پارگی آئورت معمولاً به پارگی اشاره دارد که تمامی سه لایهی دیواره آئورت را تحت تأثیر قرار میدهد. این وضعیت مشابه یک سوراخ در دیواره آئورت بوده و باعث میشود خون از طریق این سوراخ به حفرههای دیگر بدن نشت کند.
دایسکشن آئورت
دایسکشن آئورت به وضعیتی گفته میشود که در آن یک شکاف در دیواره آئورت ایجاد میشود و لایههای داخلی و میانی آئورت از یکدیگر جدا میشوند. اغلب اوقات، این دایسکشن در طول آئورت رخ میدهد و ممکن است به رگهای شاخهای نیز سرایت کند.
علائم و نشانههای دایسکشن آئورت
چنانچه به دایسکشن آئورت مبتلا شده باشید، ممکن است علائم و نشانههای زیر را تجربه کنید:
- تنگی نفس
- غش کردن
- عرق شدید
- سوفل قلبی
- فشار خون پایین
- از دست دادن بینایی
- نبض ضعیف و بسیار سریع
- احساس سبکی سر و سرگیجه
- احساس پارگی یا چاقو زدن در قفسه سینه
- درد ناگهانی، شدید، تیز و تیر کشنده در قفسه سینه یا سمت چپ و بالای کمر
- علائم سکته مغزی مانند ضعف یا فلج شدن یک طرف بدن یا مشکل در صحبت کردن
علل ابتلا به دایسکشن آئورت
در بیشتر موارد، علت دایسکشن آئورت به ضعف دیوارهی آئورت برمیگردد. اما عوامل زمینهسازی وجود دارند که میتوانند به مرور زمان به بروز دایسکشن آئورت منجر شوند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- ابتلا به سندروم مارفان
- وجود دریچه آئورت دو لتی
- فشار خون بالا و کنترلنشده
- سابقه بیماریهای آئورت
- سابقه خانوادگی دایسکشن
- آسیب و ضربه (مانند پریدن از ارتفاع)
- مصرف مواد مخدر و محرکهایی مانند کوکائین یا شیشه
عوارض ناشی از دایسکشن آئورت
عدم توجه به دایسکشن آئورت و عدم درمان به موقع میتواند به عوارض جدی زیر منجر شود:
- سکته قلبی
- مرگ ناگهانی
- آسیب به دریچه آئورت
- آسیب به اندامهای داخلی
- جمع شدن مایع بین عضله قلب و کیسه قلب
عوامل افزایش خطر ابتلا به دایسکشن آئورت
چندین عامل وجود دارد که میتواند شانس ابتلا به دایسکشن آئورت را افزایش دهد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- بارداری
- آترواسکلروز
- کلسترول بالا
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- آنوریسم آئورت
- سن بین 60 تا 65 سال
- بیماریهای دریچه آئورت
- ورزشهای سنگین مانند پاورلیفتینگ
- مصرف مواد مخدر و تحریککنندههایی مانند کوکائین
- بیماریهای مادرزادی قلبی (مانند دریچه آئورت دو لتی)
تشخیص دایسکشن آئورت
برای تشخیص دایسکشن آئورت از روشهای مختلفی می توان استفاده نمود. روشهای تشخیص مانند اکوی قلب، اکو از راه مری، سی تی اسکن، MRI و آنژیوگرافی را می توان برای تشخیص دایسکشن آئورت استفاده کرد. با اینحال بهترین و کمک کننده ترین روش تشخیص دایسکشن آئورت انجام سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب است. در این روش می توان کل طول آئورت را مشاهده کرد و از دامنه گسترش بیماری و عوارض آن مطلع شد. همچنین استفاده از این روش می تواند به انتخاب روش درمان دایسکشن آئورت هم کمک نماید.
درمان دایسکشن آئورت چگونه انجام میشود؟
دایسکشن آئورت یک وضعیت پزشکی اضطراری محسوب میشود و تحت هر شرایطی، نیاز به درمان فوری توسط پزشک متخصص جراحی قلب دارد. انتخاب بهترین روش درمان به نوع دایسکشن آئورت، علائم موجود و وضعیت کلی بیمار وابسته است. روشهای متداولی که برای درمان دایسکشن آئورت به کار میروند، شامل موارد زیر است:
درمان دارویی دایسکشن آئورت
در این روش، بیماریهای زمینهای مانند فشار خون کنترل میشوند. داروهایی نظیر مسدودکنندههای بتا، مهارکنندههای ACE، مسکنهایی برای کاهش درد، بتابلاکرها برای کاهش ضربان قلب و داروهایی که از انعقاد خون جلوگیری میکنند، تجویز خواهند شد.
جراحی قلب
روشهای متفاوتی برای جراحی قلب به منظور درمان دایسکشن آئورت مورد استفاده قرار میگیرند که شامل:
جراحی قلب باز
در این نوع عمل، که برای ترمیم دایسکشن آئورت نوع A انجام میشود، بخش آسیبدیده آئورت ممکن است با رگی جدید پیوند زده شود و در غیر این صورت، با استفاده از استنت پارگی ترمیم خواهد شد.
جراحی دایسکشن آئورت به روش اندووسکولار
این روش زمانی به کار میرود که بیمار به دایسکشن نوع B مبتلا شده باشد و به دلیل خاصی قادر به انجام جراحی قلب باز نباشد. در اینجا یک استنت درون آئورت قرار داده میشود تا پارگی را ترمیم کرده و از خونریزی درون آئورت جلوگیری کند.
مراقبتهای بعد از جراحی دایسکشن آئورت
اگر به تازگی عمل دایسکشن آئورت را پشت سر گذاشتهاید، رعایت نکات مراقبتی زیر میتواند به بهبود سریعتر شما کمک کند:
- به زخم خود توجه کنید و از عفونت آن جلوگیری نمایید.
- داروهای تجویز شده را به موقع مصرف کنید.
- فشار خون و ضربان قلب خود را به دقت کنترل کنید.
- روزانه بین ۶ تا ۸ ساعت خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- تغذیهای سالم و متناسب با قلب و عروق خود داشته باشید.
- از سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی دوری کنید.
- استرس و اضطراب خود را کاهش دهید و از موقعیتهای بحرانی دور بمانید.
- پس از عمل، فیزیوتراپی و توانبخشی قلب را انجام دهید تا زودتر به فعالیتهای روزمرهتان بازگردید.
- علائمی نظیر تب و لرز یا درد در ناحیه قفسه سینه را جدی بگیرید و در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید.
- بعد از عمل، به طور منظم برای چکاپ قلب و انجام آزمایشهای خون و تصویربرداری پزشکی مراجعه نمایید.
بهترین جراح قلب و عروق
اگر به دایسکشن آئورت مبتلا هستید یا قلبتان دچار نارسایی شده است، جراحان قلب و عروق بیمارستان کوثر بهترین گزینه برای درمان شما به شمار میروند. این بیمارستان با داشتن پیشرفتهترین تجهیزات و متخصصان مجرب، قادر است بهترین خدمات درمانی را ارائه دهد.