رادیو داروی سدیم فلوراید F-18 sodium fluoride (NaF) یک رادیو داروی پوزیترون زا می باشد که جهت ارزیابی ناهنجاری های استخوانی در بیماران با استفاده از روش تصویربرداری هسته ای PET/CT، در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد رادیو داروی F-18 sodium fluoride (NaF) در پزشکی هسته ای:
این رادیو داروی که با خلوص بالایی 99 درصد موفق به تولید آن شدیم، جهت تشخیص طیف وسیعی از بیماری های خوش خیم و بدخیم استخوانی، تحت عنوان اسکن استخوان (Bone Scan) با دستگاه PET/CT مورد استفاده قرار می گیرد. این رادیودارو هم به صورت تزریق وریدی و هم به صورت خوراکی ( در افرادی که مشکل تزریق وریدی وجود دارد) می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
از آنجایی که ابتدای ترین اتفاق شروع بیماری های استخوانی تغییر در جریان خون ناحیه ای آن استخوان و فعالیت سلول های استئوبلاستی می باشد. این رادیودارو توانایی شناسایی این تغییرات را داشته و از این رو سریعترین راه تشخیص بیماری های استخوانی را فراهم می کند.
از مهم ترین بیماری های خوش خیم استخوانی قابل تشخیص با این رادیودارو عبارتند از: استئوپروزیس (پوکی استخوان)، استئومیلیت (التهاب استخوانی)، شکستگی های مخفی استخوانی، عفونت های مخفی استخوانی، اسپوندیلوزیس ستون فقرات ، اسپاندیلولیزیس ( بیماری مهره ای استخوان)، بیماری استخوانی که با روش اسکن های متداول سی تی قابل تشخیص نمی باشند و..
از مهم ترین بیماری های بدخیم استخوانی قابل تشخیص با این رادیودارو عبارتند از: استئوسارکوما (سرطان استخوان)، متاستاز های استخوانی، متاستاز سایر ارگان تومورهای به استخوان (متاستاز سرطان پروستات به استخوان ها) و... می باشد.
همچنین از این رادیو دارو جهت پی بردن به رویداد سوء استفاده در کودکان (Child abuse) مورد استفاده قرار میگیرد.
فرآیند تولید رادیو داروی سدیم فلوراید:
جهت تولید رادیو داروی سدیم فلوراید در این مرکز، با استفاده از دستگاه سیکلوترون مدل PETTRACE 880 با آب غنی شده با اکسیژن 18 توسط پروتون بمباران می شود. طی یک واکنش هسته ای ، رادیو ایزوتوپ فلوئور-18 (18F) تولید می شود، سپس جهت انجام فورمولاسیون رادیو دارو با استفاده از گاز هلیوم با خلوص بالا ، رادیو ایزوتوپ به ماژول سنتز منتقل می گردد.
در ماژول سنتز ابتدا طی چندین مرحله ناخالصی های رادیو ایزوتوپی با عبور رادیو ایزوتوپ فلوئور-18 از ستون های مختلف و شستشوی آن با آب HPLC grade ، جدا می شود، سپس جهت فورمولاسیون رادیو ایزوتوپ فلوئور-18 با استفاده از نرمال سالین 9/0 درصد با خلوص دارویی شسته می شود و در نهایت رادیو داروی تولید شده در سیستم توزیع دوز پس از عبور از فیلتر 22/0 میکرون استریل درویال نهایی جمع آوی می شود و یک نمونه از رادیو داروی تولید شده جهت احراز کیفیت به آزمایشگاه کنترل کیفی منتقل می شود.
کلیه مراحل تولید رادیو داروی سدیم فلوراید در شرایط کلاس هوایی A و کاملا استریل صورت می پذیرد.
فرآیند کنترل کیفی رادیو داروی سدیم فلوراید:
جهت احراز کیفیت رادیو داروی تولید شده مطابق قوانین فارماکوپه دارویی اروپا، تست های مختلفی بر روی رادیو دارو باید صورت پذیرد که مهمترین این تست ها شامل خلوص رادیو نوکلئیدی، خلوص رادیو شیمیایی، تست pH، تست استریلیتی و تست باکتریال اندوتوکسین می باشد که در آزمایشگاه کنترل کیفی این مرکز تست های ذکر شده صورت پذیرفته و کیفیت رادیو داروی تولید شده جهت تزریق توسط مسئول فنی متخصص داروساز هسته ای تایید گردید.
مزیت رادیو داروی سدیم فلوراید به نسبت 99mTc-MDP :
رادیوداروی سدیم فلوراید در مقایسه با رادیو داروی متداول 99mTc-MDP که به روش تصویربرداری SPECT می باشد، ویژگی های فارماکوکنتیک بسیار مناسبی دارد که منجر به افزایش دقت، صحت، حساسیت بالای تصویربردای همراه با وضوح بیشتر با سیستم PET/CT، در تشخیص متاستاز های استخوانی، تعیین وسعت و محل دقیق درگیری های استخوانی می شود. این رادیو دارو به سرعت از خون پاکسازی می شود تا نسبت اتصال استخوانی سدیم فلورائد به بافت ها خون در همان ساعات اولیه بیشر شود. عمدتا راه دفعی رادیودارو از بدن، به وسیله کلیه ها می باشد، بنابراین بیمار با خوردن آب فراون قبل، در حین و بعد از تزریق دارو، به دفع آن از بدن کمک می کند.
